معرفی سوفوکل
پست معرفی سوفوکل ، توسط سایت دانلود کتاب برای شما عزیزان تهیه شده است. سوفوکل یکی از بزرگ‌ترین نمایش‌نامه‌نویسان یونان باستان است که تراژدی‌ها و ابتکارات هنری‌اش از گذشته تابهامروز، تأثیر مهمی بر ادبیات و هنرهای نمایشی جهان گذاشته‌اند.
درواقع او یکی از چهره‌های لیست سه‌نفره‌ی نمایش‌نامه‌نویسان و تراژدی‌نویسان یونان باستان به‌شمار می‌رود که درحال‌حاضر، حداقل یک اثر کامل از آن‌ها را در اختیار داریم. از میان مهم‌ترین و بهترین آثار و کتاب‌های این تراژدی‌نویس بزرگ یونانی، می‌توان به نمایش‌نامه‌های «آنتیگونه» و «اودیپ شهریار» اشاره کرد.
زندگینامه سوفوکل
سوفوکل یا سوفوکلس (Sophocles) حدود 496 سال قبل از میلاد مسیح، در دهکده‌ی کولونوس، واقع در نزدیکی آتن زاده شد. پدرش سوفیلوس از تولیدکنندگان بزرگ شمشیر در یونان بود و در زمان جنگ‌های یونان و ایران، ثروت چشم‌گیری را از این راه برای خود اندوخته بود. سوفوکل از آیسخولوس جوان‌تر و از اوریپید، دیگر نمایشنامهنویس شهیر یونانی، بزرگ‌تر بود. او به‌دلیل وضعیت مالی مناسب و جایگاه بالای خانواده‌اش توانست تحصیلات عالی داشته باشد.
سوفوکل به‌سبب برخورداری از اندامی ورزیده و استعداد قابل توجه در ورزش‌های مشت‌زنی و کشتی‌گیری و همین‌طور مهارتش در موسیقی، محبوبیت زیادی در میان مردم داشت. توانایی‌اش در هنر موسیقی چنان بود که در شانزده‌سالگی، او را برای رهبری گروه سرود شکرگزاری در جشن پیروزی نبرد سالامین انتخاب کردند.
سوفوکل با بهره‌گیری از محبوبیتش در میان مردم و استعدادهای ذاتی خود در ورزش و هنر، حضور فعالی در جامعه داشت و به‌مرور به چهره‌ای برجسته بدل شد. او در سال 442 ق. م به خزانه‌داری راه پیدا کرد و به‌عنوان مسئول دریافت و مدیریت مالیات از متحدان تابع آتن در اتحادیه‌ی دلوس، به خدمت مشغول شد.
او برای مدت دو سال به یکی از مقامات عالی اجرایی در حوزه‌ی فرماندهی نیروهای مسلح در دوران حکومت پریکلس دست یافت. در سال 413 ق.م و در زمانی که حدود هشتادوسه سال از عمرش گذشته بود، یکی از ده مشاوری محسوب می‌شد که با دریافت اختیارات ویژه، برای سازمان‌دهی و بهبود بخشیدن به شرایط مالی و داخلی آتن پس از شکست بزرگ در سیراکوزِ سیسیل فعالیت می‌کردند.
سوفوکل فردی معتقد بود و برای مدتی به سِمت کاهنی نیز منصوب شده بود. آخرین اقدامی که به‌نظر می‌رسد از جانب او انجام شده باشد، برگزاری یک مراسم عزاداری عمومی برای نمایشنامهنویس رقیبش، اوریپید در سال 406 ق. م بوده است. سرانجام سوفکل، خودش نیز در همان سال از دنیا رفت.
آثار به‌جامانده از سوفوکل
بر اساس شواهد و مدارک تاریخی، سوفوکل در دوران خود فرمانروای مطلق تئاتر یونان بود و 123 نمایشنامه از خود به‌جا گذاشت که از این تعداد، تنها 7 نمایش‌نامه‌ی «الکترا»، «آنتیگونه»، «اودیپ شهریار»، «اودیپ در کولونوس»، «آژاکس»، «زنان تراخیس» و «فیلوکتتس» به‌طور کامل باقی مانده‌اند.
در کنار 90 اثر دیگر که فقط عناوینشان به‌جا مانده، تنها این هفت نمایشنامه، به همراه بخش‌هایی از یک نمایش‌نامه‌ی مرتبط با افسانه‌ی ساتیر و قطعه‌هایی از چندین نمایش‌نامه‌ی دیگر، از کوره‌راه‌های تاریخ جان سالم به‌در برده‌اند.
این هفت نمایش‌نامه‌ی کامل، همگی در دوران پختگی قلم سوفوکل به بار نشسته‌اند و از میان آن‌ها نیز، تنها تاریخ نگارش چند مورد تقریباً مشخص است. گفته می‌شود که آژاکس، از اولین و بهترین نمایش‌نامه‌های سوفوکلس به‌شمار می‌آید. برخی شواهد نیز نشان می‌دهند آنتیگونه، در سال 442 تا 441 ق. م به نگارش درآمده است.
نمایش‌نامه‌ی فیلوکتتس که یکی از دیگر آثار برجسته‌ی سوفوکل محسوب می‌شود، برای اولین‌بار در سال 409 ق. م و در نودسالگی نویسنده‌اش، بر روی صحنه اجرا شد. به گواه برخی، نمایش‌نامه‌ی اودیپ در کولونوس را هم نوه‌ی سوفکل پس از مرگ او به اجرا درآورده است.
بهترین کتاب‌های سوفوکل
کتاب افسانه‌های تبای (Theban plays): این کتاب سه نمایش‌نامه‌ی «اودیپ شهریار (Oedipus the King)»، «آنتیگونه (Antigone)» و «اودیپ در کولونوس (Oedipus at Colonus)» را که از بهترین آثار سوفوکل محسوب می‌شوند، در دل خود دارد.
این نمایش‌نامه‌ها که سرنوشت مردم شهر تبای (تبس) در دوران سلطنت اودیپ را شرح می‌دهند، به‌عنوان آثار سه‌گانه‌ی این تراژدی‌نویس شناخته می‌شوند؛ اما با این وجود، به گواه اسناد تاریخی، سوفوکل این آثار را به‌طور جداگانه و در سال‌های مختلفی برای شرکت در مسابقه نوشته است. در اولین نمایشنامه که عنوان اودیپ شهریار را یدک می‌کشد، مردی به‌نام اودیپ حضور دارد که تقدیرش او را ناخواسته به سمت قتل پدر و ازدواج با مادرش سوق می‌دهد.
آنتیگونه، حاصل این ازدواج نامشروع است. دختری که اودیپ، هم برادر و هم پدر اوست. در طی این سه نمایش‌نامه‌ی تراژیک، ماجراهای پرفرازونشیبی برای این شخصیت‌ها اتفاق می‌افتد. ماجراهایی پر از کنش‌ها و واکنش‌های گوناگون که تابهامروز مفاهیم مختلفی از آن‌ها برداشت شده است. ناگفته نماند که این اثر سه‌گانه از ادبیات یونان، در قالب کتابی تحت عنوان «سه نمایشنامه» نیز به انتشار رسیده است.
کتاب الکترا: فیلوکتتس، زنان تراخیس و آژاکس (Electra and Other Plays): سه نمایش‌نامه‌ی مشهور «فیلوکتتس (Philoctetes)»، «زنان تراخیس (Trachinian Women)»، «الکترا (Electra)» و «آژاکس (Ajax)»، از دیگر آثار مهم سوفوکل، در این کتاب به چاپ رسیده‌اند. سوفوکلس در این نمایش‌نامه‌ها نیز با به تصویر کشیدن روایت‌هایی اساطیری از خدایان یونان باستان، مهم‌ترین تراژدی‌های قرن پنجم قبل از میلاد را می‌آفریند.
سبک نگارش و دیدگاه‌های سوفوکل
در آثار سوفوکل معمولاً شخصیت‌هایی حضور دارند که دارای چند خصیصه یا نقص پررنگ هستند و مجموعه‌ای از شرایط دست‌به‌دست هم می‌دهد تا آن‌ها به سوی سرنوشتی غم‌بار هدایت شوند. از این جهت تقدیرگرایی در نمایش‌نامه‌های او بسیار به چشم می‌آید. ایجاز، سادگی و شیوایی نثر، اثرگذاری دراماتیک و ایجاد موقعیت‌های منسجم و پرتعلیق، از دیگر ویژگی‌های مهم آثار سوفوکل هستند. همچنین نمی‌توان انکار کرد که بدبینی و نگاهی فیلسوفانه بر آثار او سایه انداخته است.
سوفکل بر این موضوع بسیار تأکید دارد که اغلب مردم از خرد بهره‌ای نبرده‌اند. او در بسیاری از صحنه‌های نمایش‌نامه‌هایش، این عدم تکیه بر تفکر را با شایعات فریبنده، خوش‌بینی‌های دروغین و قضاوت عجولانه به تصویر می‌کشد و اغلب اوقات، عمل قهرمان اثر او، در نهایت به یک خطای فاحش انسانی مبدل می‌شود. خطایی که بر دیگر شخصیت‌ها اثر می‌گذارد و نه‌تنها قهرمان داستان، که اطرافیانش را نیز به‌سمت تباهی می‌برد.
ناگفته نماند که اجرای درام، به‌نحوی که امروزه با آن آشنا هستیم، از ابداعات سوفوکل است. چراکه پیش از او، اشعار غنایی و آثار حماسی در قالب گروه کُر اجرا می‌شد؛ اما سوفوکل با وارد کردن سه بازیگر به صحنه، شیوه‌ی تازه‌ای را در اجرای درام بنیان نهاد که تابهامروز نیز پابرجاست.
جوایز و افتخارات سوفوکل
سوفوکل اولین موفقیت خود در جشنواره‌ی هنرهای نمایشی دیونیسیا را در سال 468 پیش از میلاد به‌دست آورد. او در این رقابت آیسخولوس را شکست داد و افتخار بزرگی را از آن خود کرد. سوفوکلس در طول زندگی خود، صدوبیست‌وسه نمایشنامه را برای شرکت در این جشنواره به نگارش درآورد. با توجه به اینکه هر نویسنده، برای شرکت در هر دوره از مسابقات این جشنواره باید چهار نمایشنامه ارائه می‌کرد، بنابراین به‌نظر می‌رسد که او سی مرتبه در جشنواره‌ی دیونیسیا شرکت کرده و احتمالاً بیست‌وچهار پیروزی به‌دست آورده است. موفقیتی که در مقایسه با سیزده پیروزی آیسخولوس و چهار پیروزی اوریپید، بسیار چشم‌گیر است؛ به‌خصوص که سوفکل هیچ‌گاه موفقیتی کمتر از مقام دوم کسب نکرد.
اقتباس‌های سینمایی از آثار سوفوکل
آثار سوفوکل تاکنون دست‌مایه‌ی ساخت آثار نمایشی و سینمایی بسیاری قرار گرفته‌اند که در این‌جا به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
در سال‌های 1957، 1967 و 1968 با اقتباس از نمایش‌نامه‌ی «اودیپ شهریار»، فیلم‌هایی با همین نام (Oedipus the King) و با کارگردانی تایرون گاتری (Tyrone Guthrie)، پیر پائولو پازولینی (Pier Paolo Pasolini) و فیلیپ ساویل (Philip Saville) ساخته شدند.
در سال 2010 شیاماپراساد (Shyamaprasad)، کارگردان هندی، فیلم اقتباسی الکترا (Elektra) را با الهام از یکی از بهترین آثار سوفوکل بر روی پرده‌ی سینما برد.
سوفی دراسپ (Sophie Deraspe) کارگردان کانادایی، فیلم آنتیگونه (Antigone) را براساس یکی از مهم‌ترین نمایش‌نامه‌های سوفوکلس تولید کرد و در سال 2019 به نمایش درآورد.
جملات برگزیده سوفوکل
زمان، دوست من، زمان شکست‌ناپذیر در همه‌جا تاراج می‌کند. زندگی بی‌زمان و بی‌مرگ تنها از آن خدایان است. هر چیز دیگر نابود است. جوهر زمین غبار می‌شود. تن آدمی می‌میرد و مادام که پیمان‌ها می‌شکند دروغ سرمی‌کشد. همدلی دوستی با دوستی دیگر یا شهری با شهری دیگر، جاودانه نیست و دیر یا زود دگرگون می‌شود. شادی به اندوه می‌انجامد و دگر بار اندوه، به شادی. (کتاب افسانه‌های تبای – نمایش‌نامه‌ی اودیپ در کولونوس)
بالاترین پاداش که آدمی در مقابل نیکی به دیگران تواند داد، همانا عهد و میثاق دوستی است. (نمایش‌نامه‌ی فیلوکتتس)
مرد را فقط آن‌گاه می‌توان شناخت که بر اریکه‌ی قدرت تکیه زده باشد. (کتاب افسانه‌های تبای – نمایش‌نامه‌ی آنتیگونه)
هر انسانی جایزالخطاست. کسی خردمند و خوشبخت است که خطایش را جبران کند، نه آنکه به آن ببالد. ازخودرضایی (خودشیفتگی) حاصلی جز ناشایستگی ندارد. (کتاب افسانه‌های تبای – نمایش‌نامه‌ی آنتیگونه)
