توضیحات
کتاب هنر جنگ سون تزو – حسن حبیبی PDF توسط وب سایت جزوه پرو برای شما عزیزان تهیه شده است ، درسهایی از دل سدهی چهارم پیش از میلاد مسیح، اما همچنان تازه و امروزی! کتاب هنر جنگ، اثر فرماندهی نظامی و فیلسوف چینی، سون تزو است و بهعنوان یکی از قدیمیترین رسالههای آموزش رزم و تکنیکهای جنگی شناخته میشود که نسلبهنسل خود را به دست انسان امروزی رسانده است؛ کتابی که آموزهها و اندرزهای آن محدود به موقعیت رزم و جنگ نیست و بلکه در دنیای سیاست، استراتژیهای تجاری و شغلی و حتی اصول و فنون زندگی روزمره نیز حرفی برای گفتن دارد.
معرفی کتاب هنر جنگ سون تزو – حسن حبیبی :
تصور کنید با گشودن یک کتاب، مردی خردمند از صدها سال گذشته و از دیار جنگ و جنگآوری یعنی چین، مقابل شما بنشیند و حاصل سالها زندگی پربار خود در میدانهای نبرد را برای شما بازگو کند. این تجربهایست که میتوانید با خواندن کتاب هنر جنگ (The Art of War) به دست بیاورید. شگفتزده خواهید شد اگر بفهمید که صاحب این کلام شیوا و ارزنده، یعنی سون تزو (Sun Tzu)، استراتژیهای جنگی و راههای مصاف و رویارویی در میدان مبارزه را با چنان هوش و فراستی تعریف میکند، که گویی این کتاب نه در هزاروچهارصد سال قبل، بلکه در همین زمانه نوشته شده است.
اما چرا کتاب هنر جنگ تا به ایناندازه شناختهشده و پرآوازه است؟ شاید یکی از دلایلی که هر فرد نیاز دارد نگاهی به این کتاب بیندازد آن است که اصطلاح جنگ و نبرد، موضوعی محدود و محصور به مرز سرزمینها و میدانهای رزم نیست. انسانها با غریزه و روحیات رقابتجویانهای که دارند، هزاران سال است که در جایگاهها و موقعیتهای مختلف، محکوم به رویارویی با یکدیگر و مقابله در عرصههای مختلف هستند.
به عبارتی، امروزه در جهانی زندگی میکنیم که جنگ و نبرد در آن معنای تازهای یافته و سلاحهای آتشین جای خود را به سلاحها نامرئی دادهاند. اما در چنین جهانی، قواعد و اصول جنگیدن همچنان است که همیشه بوده و قوانین رهبری و مدیریت جنگ نیز هنوز بر رسم قدیم خود پابرجاست. همین موضوع گفتههای سون تزو را به گنجینهای ارزشمند و کمیاب تبدیل میکند و به همین دلیل است که با گذشت قرنها، همچنان بسیاری از برترین استراتژیستهای جنگی، انقلابیون و مصلحان اجتماعی و بازیگردانان دنیای سیاست و رقابت، اصول و قواعد حرفهای خود را از کتاب هنر جنگ الهام میگیرند.
اما چرا باید کتاب هنر جنگ را خواند؟ چه نکتهای این اثر را همچنان نسبت به صدها آثار مشابهی که در باب جنگ و جنگآوری نوشته شده، یکهتاز و بیهمتا میکند؟ باید جواب چنین سؤالی را در ژرفای اندیشهها و نگرش نویسندهی اثر، یعنی سون تزو یافت. جهان فکری بینظیر و خرد ناب این اندیشمند است که کتاب هنر جنگ را به اثری نامیرا و زنده در زمانهای مختلف تبدیل کرده است.
شاید در ابتدا تصور شود که نویسندهی این کتاب، تنها با هدف پیروزی در نبردها و گسترش خشونت آشکار، چنین کتابی را به رشتهی تحریر درآورده؛ اما برای شما جالب توجه خواهد بود اگر بدانید که بزرگترین تئورسین جهان جنگ، چه دیدگاه معتدل و هوشمندانهای نسبت به امیال پیشرونده و پیروزیخواهانهی بشر داشته و چگونه جهان جنگآوری را به اصول میانهروی و عقل آمیخته است.
حال میتوان تصور کرد که اگر بزرگترین جنگآوریهای تاریخ بشر، از حملات ناپلئون بناپارت گرفته تا جنگهای جهانی اول و دوم، بر اساس اندیشه و دیدگاهی مشابه کتاب هنر جنگ پیش میرفتند، سرنوشت و آیندهی بشر تا به چه اندازه دگرگون میشد و اکنون در چه جهان متفاوتی میزیستیم. همین موضوع هم هست که اهمیت مطالعه در باب جنگ و هدایت آن و خواندن کتابی مثل هنر جنگ را برای خوانندهی اهل تفکر روشنتر میکند.
اما ایدهی نوشتن کتاب هنر جنگ یا اولین رسالهی کلاسیک در باب جنگ، از کجا به ذهن سون تزو رسید؟ میدانیم که تاریخ جنگ، عمری به درازای تاریخ حضور بشر بر روی زمین و بلکه ما قبل آن دارد. فاتحان و دلاوران سرزمینهای وسیع همواره در کشورگشایی و فتح منابع تازه از یکدیگر پیشی میگرفتند و جنگآوری و دلاوری را با بقای حکومت و سعادت پادشاهی خود همتراز و همسو میدیدند.
اما در میان این هجمه و هیاهو، همیشه پیروزی نهایی از آنِ دلاورانی بوده که تصمیمات جنگی خود را با ایدههای راهبردی و خردمندانه درمیآمیختند. با شروع اولین جنگها، استراتژیهای تازه و نقشههای پیچیده یکی پس از دیگری سر برآوردند و گوی پیروزی را از حریف ربودند.
اما تا پیش از آنکه کتاب هنر جنگ به نگارش درآید، بسیاری از این استراتژیها همچنان در قالب نقلقولهای شفاهی و قانونهای نانوشته باقی مانده بودند و همیشه جای خالی اثری مدون برای بیان اصول جنگآوری، احساس میشد. این ایده در قرن چهارم پیش از میلاد و در بحبوبحهی حکمرانی پادشاهان خونریز چین، بالاخره توسط سون تزو به واقعیت بدل گشت. گفتههای این فیلسوف و فرماندهی نظامی، آنچنان بدیع و پرمغز بود که نهتنها رضایت و توجه پادشاه وقت را جلب کرد، بلکه به چراغ روشنی برای جنگآوران بزرگ تبدیل شد.
شاید در نگاه اول بهنظر آید که کتاب هنر جنگ، توضیحی ساده و رسمی دربارهی قدرت حملات نظامی و نحوهی چینش سربازها در میدان نبرد باشد. اما شاید تعجب کنید اگر بدانید که سون تزو نبرد را چیزی فراتر از حملات، نوع سلاحها و تعداد نفرات میدانست. درحقیقت از اولین نکاتی که نویسندهی کتاب هنر جنگ به خوانندهی خود یادآوری میکند آن است که جنگ، مفهومی ورای عناصر و عوامل مادیست و بیش از آنکه به اسلحه و سپاه وابسته باشد، به روحیه و عوامل روانی گره خورده است.
شناخت صحیح طرف مقابل، برنامهریزی و زمانبندی مناسب و استفاده از فرصتها و سرعت عمل در واکنش، تنها گوشهای از درسها و نکتههای تعیینکنندهایست که سون تزو در دل آموزش جنگ به شاگردان خود یادآوری میکند.
از همین روست که باید کتاب هنر جنگ را نه یک کتاب آموزش جنگی، بلکه درس و حکمتی برای زندگی واقعی بدانیم. سون تزو همچنین ازجمله اندیشمندان و نظریهپردازان نظامیایست که در کنار آموزش تکنیکهای جنگی، عوارض و سویههای منفی مبارزه را نیز برای مخاطب بازگو میکند و به یاد ما میاندازد که همیشه جنگ و مبارزه، آن هم از نوع طولانیاش، راه به جایی نخواهد برد. از این نظر نیز کتاب هنر جنگ را در عین قدمت بالا و ارزش تاریخیاش، میتوان یکی از نمونههای پیشرو و متفاوت در میان رسالههای نظامی دانست.
از دیگر ویژگیهای جذاب کتاب هنر جنگ، توجه و اشارهی نویسندهی آن به مفهوم ستون پنجم و دستاندرکاران بیرون از میدان جنگ است. سون تزو که بهخوبی از تأثیر عمیق مخبران و خرابکاران در روند شکست و پیروزی مبارزات خبر داشت، راههای بهرهبرداری و استفادهی پربازده از این قابلیت و ظرفیت عظیم را به خوانندگان خود میآموزد. در عصری که جنگ سرد و مبارزهی سایبری حرف اول را در جهان قدرت میزد، میتوان به نقش پررنگ و زندهی آموزههای کتاب هنر جنگ و پویایی گفتههای نویسندهی آن پی برد.
این نسخه از کتاب هنر جنگ، در قالب سیزده فصل کلی به نگارش درآمده است. اما قبل از ورود به بحث اصلی، گردآوردندگان این کتاب تصمیم گرفتهاند تا بابی برای آشنایی بهتر با شخصیت سون تزو و جایگاه و موقعیت تاریخیاش فراهم کنند. برای همین نیز پس از مقدمه و پیشگفتاری از بی. اچ. لیدل هارت (B. H. Liddell Hart) مورخ نظامی اهل بریتانیا و س. ب. گریثیف (S. B. Griffith) تفنگدار ارتش دریایی ایالات متحده، به سراغ دیباچهای از زندگی سون تزو، جنگهای زمان زندگی وی و توضیحاتی در باب متن کتاب خواهیم رفت، و پس از ارائهی توضیح کوتاهی دربارهی ترجمهی کتاب، به فصل ابتدایی آن پرداخته خواهد شد.
کتاب هنر جنگ بهطور خلاصه شامل محاسبات و برآوردهاییست که هر جنگنده، پیش از ورود به عرصهی نبرد و در حین آن، باید آنها را بهخوبی بررسی کند و مورد توجه قرار دهد. سون تزو برای توضیح مباحث خود، بیانی خشک و رسمی ندارد؛ بلکه برای فهم بهتر مطالب توسط مخاطب و ثبت عمیق آنها در ذهن وی، از اشارههای نغز و کوتاه و تمثیلهای قابلدرک بهره میگیرد. نویسندهی این کتاب، اساس نبرد را از طبیعت الهام میگیرد و اصول حرکت نظامی را به حرکت آب تشبیه میکند؛ از شیوههای فریب دشمن میگوید و اصول مدیریت و هدایت نبرد را برمیشمارد.
کتاب هنر جنگ همچنین از هنر دفاع و اهمیت آن در صحنهی رویارویی با دشمنان میگوید و شناسایی نقاط قوت و نقاط ضعف نیروهای دشمن را به خواننده آموزش میدهد. آشنایی با مهارت و فنون انعطافپذیری در جنگ، شناخت موقعیتهای میدانی در نبرد سرزمینی، انواع حملات محیطی و بهکارگیری نیروهای مخفی و جاسوسی، تنها گوشهای از دهها عنوان خواندنی و جذابی هستند که در کتاب هنر جنگ که با عناوینی مانند «هنر رزم» و «آیین رزم» نیز به زبان فارسی ترجمه شده است، خواهیم خواند.
از دیگر بخشهای پرفایدهی کتاب هنر جنگ، بخش ضمیمههای آن است. تهیهکنندگان این کتاب، پس از متن اصلی سون تزو، چهار بخش تکمیلی نیز به کتاب افزودهاند. خوانندگان در این یادداشتها با نظرات دیگر اندیشمندان دربارهی سون تزو آشنا خواهند شد و با تأثیر گفتههای او بر تفکرات نظامی حاکم بر امپراطوری چین آشنا خواهند شد.
از ضمیمههای دیگر کتاب نیز بررسی نفوذ آراء این اندیمشند چینی، بر سرزمینهای غربی و ورود ترجمههای مختلف هنر جنگ یا هنر رزم، در بازارهای کتاب است. همچنین در ضمیمهی پایانی کتاب هنر جنگ، بهطور خلاصه با تفسیرکنندگان نامآشنای این کتاب و شرح خلاصهای از زندگی آنها روبهرو خواهیم شد.
کتاب هنر جنگ بهطور کلی در مورد رقابت و درگیری در هر سطحی، از سطح بین فردی گرفته تا بینالمللی، کاربرد دارد. هدف سون تزو از خلق چنین اثری، تقویت روحیهی شکستناپذیری، پیروزی بدون نبرد و قدرت غیرقابل نفوذ از طریق درک فیزیک، سیاست و روانشناسی درگیری است.
این کتاب در سالهای اخیر نسخهها، خلاصهها و ترجمههای زیادی به خود دیده است. کتاب هنر جنگ در میان ناشران و مخاطبان فارسیزبان نیز محبوبیت بسیاری دارد و با ترجمههای مختلفی به چاپ میرسد. نسخهای که در مقابل شما قرار دارد، یکی از ترجمههای خوب این اثر محسوب میشود که با تلاشهای مهدی سمسار به ثمر رسیده است. گفتنیست که انتشارات جامی، این اثر ارزنده و خواندنی را به دست علاقهمندان میرساند.
جوایز و افتخارات کتاب هنر جنگ سون تزو – حسن حبیبی :
از شناختهشدهترین آثار کلاسیک در حوزهی آموزش رزمآوری با قدمت 2500 سال
یکی از تأثیرگذارترین متون نوشتهشده در شرق آسیا، در باب استراتژیهای جنگی
نکوداشتهای کتاب هنر جنگ سون تزو – حسن حبیبی :
- مطالعهی کتاب هنر جنگ همیشه مفید خواهد بود؛ زیرا به هماناندازه که یک اثر تاکتیکی دربارهی نبرد است، یک اثر فلسفی نیز هست. (نیویورک تایمز)
- از پرفایدهترین کتابهایی که درباب راهبردهای خردمندانه به نگارش درآمده است. این کتاب حتی برای جنگجویانی که در شرکتهای امروزی به رقابت میپردازند یا برای افرادی که در اتاق هیئت مدیره به دنبال مزیت و برتری هستند نیز کاربرد دارد. در کل میتوان گفت، هر کسی که در راستای به دست آوردن برتری در تلاش است، از خواندن این کتاب بهرهمند خواهد شد. (بارنز اند نوبل)
- سون تزو در اثر خود، فشردهای از دیدگاهش دربارهی مسائل مختلف چون خرد، حرکت، هوشمندی، انگیزه، انعطاف نظر، صداقت، رازداری، مسئولیتپذیری و عملگرایی ارائه میدهد. (آمازون)
- حتی یک پیام یا نکتهی تاریخی دور از واقعیت و مبهم نیز در این کتاب پیدا نمیشود. (نیوزویک)
- تلفیقی گیرا میان شاعرانگی و عملگرایی. (آیریش تایمز)
اقتباسهای سینمایی از کتاب هنر جنگ سون تزو – حسن حبیبی :
در سال 2000 میلادی، کریستیان دوگای (Christian Duguay)، کارگردان کانادایی با اقتباس از این کتاب سون تزو، فیلمی اکشن به نام هنر جنگ (The Art of War) را بر پردههای سینما به نمایش درآورد.
سال 2008 تلویزیون چین، سریالی به نام بینگ شنگ (Bing Sheng) را بر همین اساس پخش کرد.
در سال 2009 نیز شبکهی نتفلیکس با اقتباس از کتاب هنر جنگ، مستندی تاریخی با همین عنوان را برای مخاطبانش پخش کرد. کارگردان این مستند تلویزیونی، دیوید پادروش (David Padrusch) بود.
کتاب هنر جنگ سون تزو – حسن حبیبی برای چه کسانی مناسب است؟
این کتاب هم یک پژوهش ناب برای علاقهمندان به اصول جنگآوری و استراتژیهای رزم است و هم یک مطالعهی ویژه برای آنهایی که به مرور نظرات و اندیشههای ناب کهن و اندرز بزرگان تاریخ علاقهمند هستند.
برشی از کتاب هنر جنگ سون تزو – حسن حبیبی :
در عصر «امیران جنگجو» یک ارتش چینی با آرایش جنگی خویش نمایش جالب توجهی عرضه میداشت و هنگامی که گروههای گوناگون ارتش با صفوف فشردهی خویش انبوهی عَلَم و درفش ابریشمدوزیشده به اهتزاز درمیآوردند، که همگی مزین به تصویرهای پلنگ، پرنده، اژدها، مار، ققنوس و سنگپشت که علامت ستاد کل ارتش و ستادهای معاونان و دستیاران او که فرماندهی جناحها را بر عهده داشتند، بودند، منظرهای بسیار تماشایی به وجود میآمد. حرکات و مانورهای این ارتش رنگارنگ موجب انحراف دقت و توجه دشمن میشد و اجازه میداد تا عملیات چی Chi بر روی مواضع خلفی دشمن و بر روی جناحهای او، تا عمق زیاد، به اجرا درآید.
سازمانی که سون تزو توصیه میکند و به تشریح آن میپردازد، به ستونهای در حال حرکت ارتش، نرمش و انعطاف قابل توجهی میداد؛ و از سوی دیگر، نقطههای پیوند عناصر گوناگون، به گونهای بود که گسترش سریع و مناسب برای نبرد را به سهولت ممکن میساخت.
معرفی سون تزو :
سون تزو (Sun Tzu) در سال 544 پیش از میلاد مسیح به دنیا آمد. دربارهی محل تولد او در منابع مختلف اختلاف نظرهایی وجود دارد، اما منابع معتبر تولد او را در شهر چی اعلام کردهاند. دوران زندگی سون تزو مصادف با پایان دورهی بهار چین و آغاز دوران پاییز بود. دورانی که جامعهی چین از بردهداری بهسوی فئودالیسم میرفت. همین موضوع نیز باعث افروخته شدن آتش جنگهای بسیاری در بیش از 130 منطقه و پادشاهی مختلف شد.
سون تزو شاهد تمام این جنگها بود و البته زندگی در چنین دورانی سبب شد تا تجربیات نظامی او افزایش پیدا کند و دیدگاهی جدید و جامع دربارهی هنر رزم و جنگ به دست بیاورد. سون تزو بهسمت ایالت وو در چین حرکت کرد و پادشاه ایالت وو از او استقبال به عمل آورده و او را استخدام کرد. البته داستانهایی نیز دربارهی نحوهی اعتماد کردن پادشاه به او و استخدام کردنش وجود دارد. بههرحال، پادشاه بعد از استخدام او موفق شد تا قلمرو پادشاهیاش را گسترش دهد.
سون تزو پس از مدتی شهر وو را ترک کرد. پادشاه با کمک پیروزیهای پیدرپی و موفقیت و گسترش قلمرو شاهیاش، به خود مغرور شده بود و گوش شنوایی برای شنیدن سخنان سون تزو نداشت. او شهر را ترک کرد و برای زندگی به روستایی دورافتاده رفت. در آن روزگار، او را به نام سون وو میشناختند اما پس از اینکه ایالت وو را ترک کرد، به نام سون تزو مشهور شد.
سون تزو در نهایت، در سال 496 پیش از میلاد از دنیا رفت.
بهترین کتابهای سون تزو :
سون تزو در طول عمر خود تنها یک کتاب نگاشت، اما این کتاب بهقدری ارزشمند است که هنوز بهعنوان یک مرجع جامع برای استراتژی نبرد شناخته میشود و میتوان اصول و آموزههای آن را آموخت و استفاده کرد. کتاب «هنر رزم» که به نام «هنر جنگ» و «آیین رزم» نیز ترجمه شده، همین اثر مشهور است که مورد توجه ناپلئون بناپارت، مائو تسه تونگ و ژوزف استالین نیز قرار گرفته است. این اثر اولین بار به زبان فرانسوی ترجمه شد و پس از آن بود که توجه اروپاییان به این گنجینهی ارزشمند جلب شد.
کتاب هنر رزم (The Art of War) اثری است که دیدگاههای سون تزو دربارهی فلسفهی جنگ را دربرمیگیرد. او در این کتاب بهترین شیوههای نظامی و فنون جنگ را برای پیروزی به فرماندهان میآموزد. نویسندهی این اثر تمام نکات استراتژیکی را که در هنگام نبرد باید به آنها واقف بود، به مخاطبانش آموزش میدهد.
سون تزو از نگاه دیگران :
در قرن دوازدهم پس از میلاد، برخی از متفکران و پژوهشگران به شک افتادند که آیا سون تزو شخصیتی حقیقی بوده است یا نه. آنها با استناد به اینکه در مشهورترین کتابهای تاریخی، مانند سالنامهی بهار و پاییز (The Zuo Zhuan)، نامی از این شخصیت به میان نیامده، چنین ادعایی را مطرح کردند. از سوی دیگر، نام سون وو نیز در کتابها و منابع تاریخی ذکر نشده بود و برخی حدس میزدند این اسم ممکن است نامی مستعار باشد که معنای جنگجوی فراری را بدهد.
برخی دیگر از محققان معتقدند جنگ بوجو (The Battle of Boju) تنها نبردی است که گفته میشود سان تزو در آن شرکت داشته، اما در منابع تاریخی مربوط به این نبرد نیز نمیتوان دلایلی قانعکننده یافت که او واقعاً در جنگ حضور داشته است.
به همین ترتیب، اصالت کتاب هنر رزم نیز زیر سؤال میرود و این پرسش را به ذهن میآورد که آیا این کتاب اثر شخصی حقیقی به نام سون تزو است و یا مجموعهای از استراتژیستها و فرماندهان جنگی با کمک یکدیگر چنین اثری را نوشتهاند؟
اقتباسهای سینمایی و فرهنگی از آثار سون تزو :
در سال 2009، تلویزیون چین سریالی به نام بینگ شنگ (Bing Sheng) را پخش کرد. این سریال که بر اساس داستان زندگی سون تزو ساخته شده است، قدرت او را در رهبری جنگ و نبرد به تصویر کشیده است.
بازی ویدیویی عصر امپراتوری (Age of Empires II: Definitive Edition) که در سال 2019 به بازار آمد، بر اساس کتاب هنر رزم ساخته شده بود و به آموزش استراتژیهای نظامی و تاکتیکهای جنگی میپرداخت.
حقایقی جالب درباره سون تزو :
هنگامی که سان تزو به ایالت وو رسید، پادشاه برای استخدام او، امتحانی در نظر گرفت. پادشاه از او خواست تا به حرمسرایش که بیش از 180 زن در آن اقامت داشتند، آموزش نظامی دهد. سان تزو زنان را به دو گروه تقسیم کرد و دو تن از زنان سوگلی شاه را بهعنوان فرماندهان این گروه منصوب کرد. سپس از آنها خواست تا بهسمت راست بچرخند. زنان به خنده افتادند.
سون تزو اعلام کرد که این وظیفهی فرماندهان است که اطمینان پیدا کنند تا سربازان متوجه تمام دستورات شده باشند و از آنها پیروی کنند. سپس دوباره درخواستش را تکرار کرد و زنان دوباره خندیدند. این بار او فرمان اعدام دو زن را صادر کرد و اینطور توضیح داد که این کار را برای حفاظت از پادشاه انجام میدهد.
او استدلال کرد که اگر فرماندهان متوجه دستور شده باشند اما سربازان از دستور پیروی نکنند، تقصیر بر گردن فرمانده است. سون تزو پس از این، دو زن دیگر را بهعنوان فرمانده اعلام کرد و دستوراتی به آنان داد. این بار زنان بادقت از دستورات او پیروی کردند.
جملات برگزیده سون تزو :
راههایی هستند که نباید در پیش گرفته شوند، ارتشهایی هستند که نباید حمله شوند، شهرهایی هستند که نباید محاصره شوند، جاهایی هستند که نباید سرشان جنگید. دستوراتی از فرمانروا هستند که نباید اطاعت شوند! (کتاب هنر رزم)
اگر لشکریان افراد دشمن را قتلعام میکنند به دلیل آن است که به ستوه آمدهاند. (کتاب هنر رزم)
فهرست مطالب کتاب سون تزو – حسن حبیبی:
یک نکته
پیشگفتار
مقدمه
سپاسگزارىها
ورود به موضوع
1: نویسنده
2: متن
3: امیرنشینهاى جنگجو
4: جنگ در عصر سون تزو
5: جنگ در نظرگاه سون تزو
6: سون تزو و مائوتسه تونگ
7: ترجمه
فصول سیزدهگانه
1: تقریبها
2: هدایت و رهبرى جنگ
3: استراتژى تهاجمى
4: تمهیدات
5: نیرومندى
6: نقطههاى ضعف و نقطههاى قوّت
7: مانوور
8: متغیرهاى نه گانه
9: راهپیمایىها
10: سرزمین
11: انواع نه گانه سرزمین
12: حمله با آتش
13: استفاده از مأموران مخفى
ضمیمهها
ضمیمه 1: یادداشت درباره ووچى Wu Chi
ضمیمه 2: نفوذ سون تزو بر تفکر نظامى ژاپن
ضمیمه 3: سون تزو در زبانهاى دنیاى غرب
ضمیمه 4: شرح حال مختصر مفسران
📙💌 فایل های پیشنهادی جزوه پرو :
دانلود کتاب بت های عرب محمد رضا جلالی PDF
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.